સ્નાન યાત્રા – જ્યેષ્ઠાભિષેક – કેસર સ્નાન
સ્નાન યાત્રા પુષ્ટિમાર્ગ સેવા ક્રમ , જ્યેષ્ઠાભિષેક શ્રીનાથજી દર્શન , ઉત્સવ ભાવ , શ્રી ક્રુષ્ણ લીલા વાર્તા , ઉત્સવ ના પદ , શ્રીનાથજી કેસર સ્નાન દર્શન.
તિથી : જ્યેષ્ઠ સુદ પૂનમ
સ્નાનયાત્રા ઉત્સવ ભાવ
આજની તારીખે, વ્રજકુંવરનું અભિષેક થયું. વ્રજરાજ નંદરાયને લાગ્યું કે હવે આપણા કુંવર શ્રી કૃષ્ણ વ્રજના રાજા બનવા માટે તૈયાર છે. આ કારણે, નંદરાયજીએ વ્રજમાં મોટો ઉત્સવ આયોજન કર્યું. પછી, વિધિ-વિધાન અનુસાર વેદમંત્રો અને પુરુષસૂક્તનું પાઠ થયું.
પ્રભુને સૌ પ્રથમ કુંકુમથી તિલક કરાયું. પછી, મંત્રોચ્ચાર, શંખનાદ, ઝાલર, ઘંટાનાદની મધુર ધ્વનિ વચ્ચે પ્રભુ શ્રી કૃષ્ણનું રાજ્યાભિષેક થયું. પ્રથમ શંખથી પ્રભુનું અભિષેક થયું. પ્રભુના રાજ્યાભિષેકના દર્શન કરવા બધા વ્રજવાસીઓ આવ્યા.
આ જ્યેષ્ઠ માસમાં થતું જ્યેષ્ઠાભિષેક કહેવાય છે. અભિષેક પછી, નંદરાયજીએ આપણા વ્રજકુંવર શ્રી કૃષ્ણને વ્રજરાજના પદ પર બિરાજમાન કર્યા. પ્રભુના દર્શન કરવા આવેલા બ્રિજવાસીઓ ગરમીની ઋતુમાં રસયુક્ત ફળ કેરી લઈને આવ્યા.
ભેટ સ્વરૂપે કેરી પ્રભુને ભેંટ રૂપે ધરાવાયા. આ જ ભાવનાથી, નાથદ્વારામાં આજે પણ આ ઉત્સવ પર પ્રભુને સવા લાખ આમ (૧,૨૫,૦૦૦) ધરાવાય છે.
स्नान यात्रा पुष्टिमार्ग व्रज लीला दर्शन
ઉત્સવના બીજા દિવસે સવારે, પ્રભુને ગ્વાલ ભોગ ધરાવ્યા પછી, વલ્લભકુળ આચાર્ય, પ્રભુની સેવાના મુખ્યાજી, ભિતરિયા, સેવક અને વૈષ્ણવ જન જળ ભરવા આવશે. સોના અને ચાંદીના પાત્રમાં જળ ભરીને મંદિરમાં લાવવામાં આવશે.
પછી, શયન સમયે જળનું અધિવાસન થાય છે. પુષ્ટિમાર્ગમાં સેવા ભાવનાત્મક હોવાથી, બાળકની રક્ષા માટે બધી વસ્તુઓનું અધિવાસન કરવામાં આવે છે. જળની ગાગરનું પણ ચંદન અને અન્ય સામગ્રીથી પૂજન કરવામાં આવે છે. ભોગ ધરાવવામાં આવે છે અને દેવત્વ સ્થાપિત કરવામાં આવે છે.
અધિવાસન દરમિયાન, જળની ગાગર ભરીને તેમાં કમળ, જૂહી, મોગરાની કળી, કદંબ, નિવારાની કળી, ગુલાબ, રાયબેલી વગેરે આઠ પ્રકારના પુષ્પો, ચંદન, કેસર, બરાસ, ગુલાબજળ, યમુનાજળ વગેરે પધરાવવામાં આવે છે. અધિવાસનના સમયે આ સંકલ્પ લેવામાં આવે છે:
“श्री भगवतः पुरुषोत्तमस्य श्च: स्नानयात्रोत्सवार्थं ज्येष्ठाभिषेकार्थं जलाधिवासनं अहं करिष्ये l”
સ્નાન યાત્રા પુષ્ટિમાર્ગ સેવા ક્રમ
उत्सव के दिवस मंगला तक की सेवा नित्य अनुसार होती है | आज मंगला दर्शन में श्रीजी को प्रतिदिन की भांति आड़बंद धराया जाता है | मंगला आरती के उपरांत खुले दर्शनों में ही टेरा ले लिया जाता है |
और अनोसर के सभी आभरण व प्रभु का आड़बंद बड़ा (हटा) कर लाल रंग की किनारी से सुसज्जित श्वेत धोती, गाती का पटका एवं स्वर्ण के सात आभरण धराये जाते हैं | उपरांत टेरा हटता है और ज्येष्ठाभिषेक आरंभ होता है |
सर्व प्रथम प्रभु को कुंकुम से तिलक एवं अक्षत किया जाता है | फिर वल्लभकुल स्नान का संकल्प लेते है | फिर रजत की चौकी पर चढ़ कर मंत्रोच्चार, संखनाद, घंटानाद, झालर की मधुर ध्वनि के मध्य पिछली रात्री के अधिवासित जल से प्रथम संख से प्रभु को स्नान कराया जाता है |
इस दौरान पुरुषसूक्त गाये जाते हैं | पुरुषसूक्त पाठ पूर्ण होने पर स्वर्ण कलश मे जल भरके १०८ बार प्रभु का अभिषेक किया जाता है | इन दौरान स्नान यात्रा के – ज्येष्ठाभिषेक के पद गाए जाते है |
स्नान यात्रा पुष्टिमार्ग श्रीनाथजी दर्शन नाथद्वारा
हमने कई एसे वार्ता प्रसंग देखे जहा हमने महाप्रभुजी को ठाकोरजी के रूप मे दर्शन किए | परंतु स्नानयात्रा एक मात्र एसा अवसर है जहा हम ठाकोरजीमे श्री वल्लभ की जांखी कर शकते है |
सभी द्वार में हल्दी की डेली मंढे,बंदरवाल बंधे।सभी समय जमना जल की झारीजी आवे।चार समय थाली की आरती उत्तरे।शयन में आम की मंडली आवे।
मंगला आरती पीछे अनोसर के वस्त्र ,आभरण बड़े होव।धोती,गाती को पटका धरावे।सोना के सात आभरण धरा के दर्शन खुले।तिलकायतश्री अधिवासित जल से स्नान करावे।
साज : आज श्रीजी में श्वेत मलमल की पिछवाई धरायी जाती है जिसमें केशर के छापा व केशर की किनार की गयी है. गादी, तकिया एवं चरणचौकी पर सफेद बिछावट की जाती है.
वस्त्र:-पिछोड़ा,स्वेत मलमल को,केसर की छाप वालो।श्रीमस्तक पे स्वेत छाप वाली कूल्हे।पिछवाई वस्त्र जेसी।
आभरण:-सब उष्णकाल व उत्सव के मिलमा।बनमाला को श्रृंगार।बद्दी धरावे।कली आदी सब माला आवे।श्रीमस्तक पे तीन चन्द्रिका को जोड़।वेणु वेत्र मोती के।आरसी हरे मखमल की,राजभोग में सोना के डांडी की।गोटी मोती की।
विशेष भोग में हांडी,बड़े टुक, पाटिया,दही भात,श्रीखंडभात,सतुआ,दुधघर को साज,बीज, चारोली के नग, गोपी वल्लभ मे मेवाबाटी,चालनी,अँकुरी, शीतल,सवा लाख आम आदी अरोगे।
मंगला – नमो देवी यमुने
राजभोग – जमुना जल गिरधर करत विहार
आरती – कृपा रस नैन कमल
शयन – सुंदर जमुना तीर री
मान – चारु नट भेख घरे
पोढवे – नवल किशोर नवल नागरी[ स्नान – मंगल ज्येष्ठ ज्येष्ठा पुन्यो करत स्नान गोवर्धनधारी ]
Seva kram courtesy: Shrinathji Temple Nathdwara Management |
स्नान यात्रा पुष्टिमार्ग श्रीनाथजी शृंगार दर्शन
मंगलजेष्ठ जेष्ठा पून्यो करत स्नान गोवर्धनधारी ॥
दधि ओर दूब मधुले सखीरी केसरघट जल डारत प्यारी ॥१ ॥
चोवा चंदन मृगमद सौरभ सरस सुगंध कपूरन न्यारी ॥
अरगजा अंगअंग प्रति लेपन कालिंदी मध्य केलि विहारी ॥ २ ॥
सखियन यूथयूथ मिलि छिरकत गावत तान तरंगन भारी ।
केसो किशोर सकल सुखदाता श्रीवल्लभ नंदनकी बलहारी ॥ ३ ॥
नंदको मन वांछित दिन आयो,
फुली फरत यशोदा रोहिणी, उर आनंद न समायो ||
गाम गाम ते जाति बलाई मोतिन चोक पुरायो ||
व्रज वनिता सब मंल गावत, बाजत घोष बधायो ||
प्रथम रात्रि यमुना जल घट भरि, अधिवासन करवायो ||
उठि प्रातकंचन चोकी धरी ता पर लाल बैठायो ||
राज बेठ अभिषेक करत है विप्रन वेद पठायो ।
जेष्ठ शुकल पून्यो दिन सुर बधु, हरखि फूल बरखायो ||
रंगी कोर धोती उपरणा, आभूषण सब साज, ।
द्वारकेश आनंद भयो प्रभु, नाम धर्यो ब्रजराज ||
